Soms zijn woorden niet voldoende om levenservaring te vatten en daarom maakt de vrijmetselarij gebruik van symbolen. Volgens velen is symboliek het hart van de vrijmetselarij. Symbolen dekken de lading vaak beter dan woorden om de mens meer inzicht te geven in gevoelens, handelingen en verschijnselen. Eén van de belangrijkste symbolen is dat van de ruwe steen, een symbool voor de onvolmaakte mens. Met hamer en beitel bewerkt een vrijmetselaar (symbolisch en dus geestelijk) de ruwe steen die hij/zij is tot een zuivere kubus, een symbool voor de volmaakte mens. De arbeid wordt getoetst met het schietlood en het waterpas om te bepalen of het resultaat oprecht en evenwichtig is.